Skip to content Skip to sidebar Skip to footer

Aikido ve Fizik: Görelilik Üzerine

Aikido, Morihei Ueshiba tarafından II. Dünya Savaşı’ndan önceki yıllarda yaratıldı ve ilk tam formülasyonu 1938’deki ‘Budo’ makalesinde ortaya çıktı.[1] Ueshiba’nın tüm dövüş sanatlarındaki deneyiminden doğan ve aynı zamanda Budizm ve Taoizm ilkelerine dayanan Aikido, amacının savaş değil barış olması bakımından benzersizdi. İnsan ve doğanın enerjisi arasındaki uyum yolu, Ai-ki-do; iki dövüşçünün olmadığı, sadece tek bir saldıranın (Uke) olduğu tek dövüş sanatıdır. Diğer kişi (Tori/Nage) sadece Uke’nin saldırısını yönlendirmeyi ve onu zararsız hale getirmeyi hedefler.

Christian Tissier
Resim 1: Christian Tissier Shihan Birçok dövüş sanatı gibi,[2] Aikido da nadiren Fizik perspektifinden incelenmiştir. Genellikle basitleştirilmiş bir şekilde veya çizimler yardımıyla tasvir edilmiştir.[3] İki rakip arasında gerçek bir dövüşün olmadığı Aikido’nun doğası, biyomekanik bir analizin ayrıntılarını atlayıp doğrudan genel niceliklerle ilgilenmemize olanak tanır. Dahası, bizi göreli bir perspektife doğru çeker. Burada ilk ayrıntılı analizin özelliklerini ana hatlarıyla belirtiyoruz.

Dinamikler

Aikido hareketleri üç bölüme ayrılabilir:
    • Giriş: Uke’nin saldırısı
    • Hareketin kendisi: Nage’nin Uke üzerindeki eylemi
    • Sonuç: ya a) Nage Uke’yi durdurur ya da b) Uke yuvarlanarak uzaklaşır (ukemi)
Saldırı farklı türlerde olabilir – sadece kollarla, tanto, jo veya bokken ile, düz bir çizgide veya bir yay boyunca – ancak diğer dövüş sanatlarının aksine, Uke ve Nage’yi ayrı varlıklar olarak düşünmek mümkündür. Hareket sırasında, Uke’nin temsilini, Eylemsizlik Elipsoid’i aracılığıyla basitleştirmek de mümkündür. Bu da hareketin öteleme ve dönme bileşenlerini içerir ve Eylemsizlik Momenti Tensörü’ne karşılık gelir.[4] Simetrileri gerçek insan simetrilerine benzer olsa da, referans 2 bunun kabul edilebilir bir yaklaşım olduğunu göstermektedir. Dikey eksen vücudun ekseniyle çakışırken, iki yatay eksen bir serbestlik derecesine sahiptir. Üçü de, doğu geleneğinde ki denen vücudun kütle merkezi olan ‘birinci nokta’ veya hara‘dan geçer. ÇN: Matematikte tensör, çok boyutlu verinin simgelenebildiği geometrik bir nesnedir. Skaler denilen yönsüz nicel büyüklükler, vektör denilen yönlü büyüklükler ve matris denilen iki boyutlu nesneler birer tensördür. Tensör, tüm bu nesnelerin genelleştirilmiş halidir ve çok boyutlu veri kümeleri için kullanılır. Nage yer değiştirse de değiştirmese de, hareketin doğası her zaman daireseldir[5] ve dönme bir Tensör ile gösterilir.[6] Kübik bir matrise (3x3x3) veya neredeyse eşdeğer ama daha basit bir biçimi olan Euler Matrisi‘ne karşılık gelir, yani üç eksenli dönüş uygulayan birleşik bir eylem.[7] Her teknik, matris elemanlarının bir permütasyonundan kaynaklanır.
Ueshiba
Resim 2: Ueshiba OSensei: Nage’nin Rotasyon Tensörü’nün üç bileşeni Dolayısıyla, her Aikido hareketi Nage’nin Dönme Tensörü ve Uke‘nin Eylemsizlik Tensörü arasındaki etkileşimle temsil edilebilir.[8] Bu iki matrisi kullanmak hesaplamaları daha yönetilebilir hale getirse de, yine de çok fazla serbestlik vardır. Aikido’nun özüne doğru ilerlemenin yardımı olacaktır.

Zamanlama ve Nefes

Aikido’nun ilkelerinden biri, bir hareketin karşı koyma niyetiyle değil, bir birleşme arama niyetiyle yapılmasıdır. Bu yalnızca bir metafor değildir. Aynı zamanda bir kuraldır: Nage ve Uke‘nin dikey eksenlerinin birleşmesi. Bunlar ne kadar zorlamasız olursa, hareket o kadar başarılı olur.[9] Bu, serbestlik derecesini azaltmakla kalmaz, bir sonucu daha vardır: Uke ve Nage’nin birleşimi kendi referans çerçevesini yaratır. Başarılı bir birleşim, nefes senkronizasyonu gerektirir. Bazıları, hareketin özünün ‘birlikte nefes almak’ olduğunu söyler. Örneğin bir ikkyo-ura.
Aikido
Şekil 3: Granone Shihan, Shomen Uchi atağına Ikkyo Ura Yapıyor Tüm dizi, iki nefes döngüsü olarak görülebilir: Uke’nin dirseğiyle birleşirken nefes alma, alçalan yay sırasında nefes verme. Yukarı doğru hareket ederken ikinci bir nefes alma ve Uke’nin dirseği ve omzu aşağı dönerken nefes verme. ÇN: Kullanılan fotoğraf İkkyo Ura’dan çok bir İriminage gibi görünse de yapılan açıklama, prensip olarak her iki tekniğe de uygundur.  Saldırıya uğradığınızda, ilk başta zamanı kontrol eden saldırgandır. İlk yükselti eğrisini belirleyen kişidir. İnisiyatifi elinde tuttuğunda, yöntemi ve zamanlamayı da kontrol edecektir. Ancak karşı koymak yerine birleştiğinizde, zamanlama üzerindeki kontrolünü kaybeder.[10] Nefesi düzenlemeyi sürdürdüğünüzde, zaman mevhumu yok olur. Geriye kalan (ortak) nefestir.[11] Kuvvet de kaybolur: enerji harcanmayan yaylar boyunca hareket etmek[12], nefesin de zahmetsiz eğrisini belirler. Zamanın, nefese denk düşen bir döngü haline geldiğini söyleyebiliriz. Bu, uzay ve zamanın birbirine bağlı olduğu Özel Görelilik ile benzerliği ortaya çıkarır. Ancak burada söz konusu olan hızlar çok küçüktür. Yine de, göreli bir bakış açısı uygun olabilir. Ancak Mach’sel görelilik kavramı[13] gibi farklı bir biçimde. ÇN: Teorik fizikte, özellikle kütle çekim teorileri tartışmalarında, Mach ilkesi (veya Mach varsayımı), Albert Einstein tarafından genellikle fizikçi ve filozof Ernst Mach’a atfedilen bir hipoteze verilen addır. Hipotez, jiroskoplar ve dönen gök cisimleri gibi dönen nesnelerin nasıl bir referans çerçevesi koruduğunu açıklamaya çalışmıştır.

Mach’sel Araç Kutusu

Mach bir referans çerçevesinde, tamamen göreli bir çerçevede, zaman olmadan, bir eylemin temsili, sistemin değişkenlerinin (yörüngelerin) evrim hatlarını izlediği bir Konfigürasyon Alanında yapılır ve bunların göreli mesafeleri bir referans çerçevesi olarak kabul edilir. Bu evrim, dışsal bir zamanla bağlantılı değildir. Aksine, bir dizi durumun ardışıklığıdır.[14] Bu temelde, dinamikler, kinetik ve potansiyel enerjinin ortak evrimini temsil eden bir Lagrangian operatörü aracılığıyla, yani içsel nicelikler aracılığıyla tanımlanır. Başlamak için:
  • Genel koordinatları Nage merkezli kullanarak kartezyen koordinatlardan vazgeçebiliriz.
  • Eylem durumlarını ve bir faz uzayındaki temsilleri kullanarak zamandan da vazgeçebiliriz.
  • Enerjinin korunumu gibi genel unsurlar, herhangi bir dış çerçeveden bağımsız bir biçimde ifade edilebilir.
İki rakip arasında gerçek bir çatışmadan uzak olan Aikido’nun kendine özgü karakteri, Nage’nin doğal seçim olarak merkezlendiği bir Mach’sel referans çerçevesini önerir. Bu, Aikido hareketlerinin kendine özgü bir özelliğini belirler:[15] Nage ve Uke’nin göreli hareketleri bir Bernoulli (logaritmik) spiralini izler. Hareket belirgin bir Coriolis kuvveti üretir.[16] Bu, Birinci Yasayı ortaya çıkarır: Nage, Uke’ye doğru döndüğünde, onun üzerine bir merkezcil kuvvet uygular ve bunun tersi de geçerlidir.[17] Nage’nin tensörü ile Uke’nin Eylemsizlik Elipsoidi arasındaki etkileşimi analiz ederek, özelliklerinden ilk genel kural türetilebilir ve İkinci Yasa olarak formüle edilebilir: Nage’nin eylemi ana eksenlerden birinin etrafında bir dönüş oluşturursa Uke’nin toplam enerjisi sabit kalır.[18] Uyarı: Mach’sel bir referans çerçevesinde olduğumuz için, enerjinin sabitliği zamanda değil, bir yapılandırma alanında ölçülür. Değişen yörüngelerin altındaki alan sabit kalır. Bu, bir yörüngeden diğerine pürüzsüz bir geçiş anlamına gelir ve pürüzsüz akıcı hal, Aikido hareketlerinin görünür özelliklerinden biridir.
Aikido ve Fizik
Resim 4: Solda hem Nage hem de Uke tarafından görülen Bernoulli spirali Sağda Coriolis kuvveti Fc (düzleme diktir) Artık not 12’deki kavramı genelleştirmek mümkün:
ve bunu bir teknik sırasında Nage’nin tüm hareketlerine atfedelim: Üçüncü Yasa: Sıfır enerji dengesini korumak ve Uke’ye karşı kuvvet kullanmamak için[19], Nage, Uke’nin Kuvvetine dik bir eylem uygulamak zorundadır. Üç boyutlu bir uzayda bu, eşpotansiyel bir yüzey boyunca bir harekete denk gelir. Bu aynı zamanda tüm Aikido hareketleri için bir reçetedir. Nage’nin kolu Uke’nin koluna doğru yönlendirilmiş gibi görünse bile (bkz. resim 3, 1. fotoğraf), hemen döner ve Uke’nin kolunu dairesel bir hareketle bastırır. Bu yasa bize, eşpotansiyel yüzeylerin kılıfı olan bir elipsoidin yüzeyinde gerçekleşen birçok Aikido hareketinin basit bir temsilini ve analizini sağlar[20] (bkz. resim 5). Referans çerçevemizde, bunlar her zaman Nage’nin merkezindedir.[21]
Aikido İriminage
Resim 5: OSensei Morihei Ueshiba Bu yasalar bir araya getirildiğinde, Aikido hareketlerinin Minimal Yol’u takip ettiği anlamına gelir.[22] Bunlar Nage’nin herhangi bir çaba göstermesini gerektirmez.[23] Tanımladığımız basit yasalar Aikido hareketlerinin genel özelliklerine karşılık gelir. Bu doğrultuda ilerlemek, yasaları ‘Machian araç kutusu’ ile birlikte kullanarak Aikido hareketlerinin[24] ve ardından gelen yörüngelerin[25] ayrıntılı bir analizini gerçekleştirmek, bir hareket Cebirinin varlığını keşfetmek ve Entropiye ne olduğunu hesaplamak mümkündür.[26]
Aikido ve Fizik
Resim 6: Hem Nage hem de Uke minimal yollar boyunca yaylar halinde hareket ediyor
Morihei Ueshiba
Resim 7: OSensei, Uke’nin dikey eksenine bir dönüş uyguluyor: efor eksikliği belirgin

Felsefi Bir Açıklama

Mach’sal bir referans çerçevesinin seçimi, nefes alma ve zamanla ilgili gözlemlerle birlikte Aikido ile modern Fizik arasında sadece Görelilik değil, aynı zamanda Kuantum Mekaniği arasında bir bağ olduğunu vurgular[27]: “Bir fiziksel sistemin değişkeninin aldığı değerler yalnızca başka bir fiziksel sisteme göre var olur. Farklı fiziksel sistemlere göre alınan değerlerin tamamen tutarlı bir şekilde bir araya gelmesi gerekmez”.[28] Felsefi bir not olarak, Rovelli’nin söyledikleri, Budizm’in gerçeklik hakkında söyledikleriyle epey benzerlik taşır:[29] “Bir sandalye kendi başına var olmaz, yalnızca diğer tüm nesneler ve gözlemcilerle ilişkisi içinde var olur”.[30] Bu felsefe, Dojo’yu ve eylemlerini şekillendirir. Sadece temel bir kavram olarak değil, aynı zamanda analistin vurguladığı gibi Dojo pratiğinin ana özelliği olarak. Fiziğin göreliliği Aikido’nun göreliliğine güzel bir şekilde uyarlanır. ’Aikido and Physics, an exercise in relativity’ Paolo Di Marco, Politecnico di Milan
Notlar
Referansları aşağıda bulabilirsiniz. 1. Ref 10. 2. Judo istisnası hariç. Ref. 9, 10 ve yazarın diğer referanslarına bakın. 3. Klasik ref 6’ya bakın. 4. Karşılık gelen matrisi köşegenleştirdikten sonra, bu matris ana köşegende Elipsoid’in simetri eksenlerine sahiptir. 5. Ref 12. 6. Bazıları bu hareketi sadece bir kaldıraç olarak görür, bu aşırı bir basitleştirmedir. 7. Basitleştirme yoluyla, π/2 ve katlarını temel dönüşler olarak kullanabiliriz, böylece matrisin elemanları olarak sadece 0,1,-1 olur. Bu, Nage tarafındaki hareket miktarında bir sınırlama anlamına gelir. Yani, Uke‘yi yeniden yönlendirmekten başka hiçbir hareketi (Kuvvetle) uygulayamaz. 8. Bir hareketin sonucunu hesaplamak için sadece biraz matris hesabına ihtiyacımız vardır; Mathematica ile yapılmış birkaç örnek ref 3’te bulunabilir. Vektörler üzerinde daha fazla hesaplamaya ihtiyacımız yok çünkü matris hesabı tüm detayları verir. Ayrıca iki kare matris üçgen forma indirgenebilir ve hatta köşegenleştirilebilir. 9. Bazı hareketlerde bu gereklilik Uke‘nin eksenini ‘hissetmeye’, yani onu kontrol edebilmeye kadar inebilir. Bu, dönüşün doğrudan eksene değil, zincirleme uygulandığı hareketlerde geçerlidir. Örneğin, nikkyo ve sankyo‘da elden dirseğe, omuza ve sonra ana eksene doğru spiral şeklinde gider. 10. Bu, Entropi/Bilgi’de ani bir değişiklik olarak temsil edilebilir. Bkz. ref. 5. 11. Budist meditasyonuna benzer. 12. W=FxS, F _|_ S, —> W=0 13. Ref 1. 14. Barbour’u takip eder halde, birbirini izleyen bu hareketlerin topolojik bir iç karakteri vardır ve herhangi bir dış zamanlamaya karşılık gelmez. Kişi bunu, onun yaptığı gibi, tüm Evren’in durumlarına veya daha basit ve daha yakın bir şeye bağlayabilir. Ueshiba’da buna benzer bir referans vardır: “Evren ve insan vücudu bir ve aynıdır. Bunu anlamazsanız Aiki‘yi anlamazsınız çünkü Aiki tüm Evren’in hareketinden gelir.” ref 1, 13. 15. Bu özellik, OSensei’nin Budo el yazmasındaki taslaklarını genişleten ref 15’te iyi tanımlanmıştır. 16. Kasırgaların spiral hareketinden sorumlu olan aynı belirgin kuvvet. 17. Fc=-2m vxω. v=ω=1 olan standart bir hamlede Nage’nin C kuvveti yaklaşık 130N olurdu, Uke’nin ağırlık kuvvetinin 1/5’i. Önemsiz bir miktar değil. 18. Kanıt, Lagrangian ortamında Dönme elipsoidi üzerindeki klasik bir teoremin tersine çevrilmesinden gelir, bkz. ref 3. Machian bir hamle de benzer adımları izler. 19. Yani, ona karşı yönlendirilmiştir. Bu, sıfır enerji dengesi tarafından da doğrulanır. 20. Bir hamle, birbirini izleyen basit hamleler olduğunda çoğuldur. 21. Eksenlerin birleşimi varsa anında gerçekleşir. Ayrıca farklı durumlarda, sadece daha büyük çaplı ve Nage merkezli bir yüzeydir. 22. Bir Yapılandırma Uzayı’nda bu, alan/enerjinin korunumu anlamına gelir. Mekanikte klasik Minimal Kesim Teoremlerine bakın. 23. Hareketin sonucu b) türündeyse, toplam enerji korunur, Uke’ninki dahil. 24. Ref 3’teki bazı örnekler. 25. İlginç bir çalışma alanı, kaotik yörüngelerin olasılığı olabilir. Bu konuda daha fazla bilgi için Ref 3’e bakın. 26. Bilgi, Tissier Shihan’ın en sevdiği konulardan biridir. Ref 5’e bakın. 27. Ref 7. 28. Ref 8. 29. Ref 4. 30. Ref 11.
Referanslar

1. Barbour J. Bertotti, ‘Mach principle and the structure of dynamical theories’, Proceed- ings of Royal Society, 295, 1982. 2. Corbietal,‘IntelligentframeworkforlearningPhysicswithAikidoandregisteredsen- sors’, Sensors, MDPI Aug 2019. 3. Di Marco P., ‘Aikido, Physics, Parmenides’, academia.edu 2020. 4. Di Marco P., ‘Interview with Carlo Rovelli’, Poliscritture 11, April 2015. 5. Di Marco P., ‘Aikido, an Algebraic Dynamics, academia.edu 2020. 6. Ratti O., Westbrook A., ‘Aikido and the Dynamic Sphere’, Tuttle 1973. 7. RovelliC.,‘RelationalQuantumMechanics’,InternationalJournalofTheoreticalPhysics, Springer, 1996. 8. RovelliC,‘Spaceisblueandbirdsflythrough’in‘Foundationsofquantummechanics’ The Royal Society, London, 12/12/2017. 9. Sacripanti A: ‘Biomeccanica del Judo’, Roma: Ed. Mediterranee; 1988. 10. Sacripanti A. ‘A Biomechanical Reassessment of the Scientific Foundations of Jigoro Kano’s Kodokan Judo’, arXiv, 2012, ui.adsabs.harvard.edu 11. Suzuki D.T., ‘Essays in Zen Buddhism’, 1961. 12. Tissier Christian, ‘Programme Kyu’, youtube.com/watch?v=t7gmEpeRmf4, June 2014 13. Ueshiba Morihei et al. ‘Memoires of O Sensei’, Laguna Hills Aikikai, 1985. 14. Ueshiba Morihei, ‘Budo’ (handwritten), 1938. 15. Voarino P, ‘Commentary on the Budo training manual’, Takemusu Aiki, vol III, ed du Cénacle de France, 1999

Kaynak: Di Marco, P. (2021). ’Aikido and Physics, an exercise in relativity’. Academia Letters, Article 478. Çeviri: İrem Başaran Düzenleme: Oğuzhan Yılmaz

Leave a comment

Total
0
Share
Best Choice for Creatives
Purchase Now