Dan Inosanto parçası olduğu savaş sanatları tarihe dair güçlü bir kaynaktır. Çoğunlukla Bruce Lee’nin çalışma arkadaşı ve sırdaşı olarak bilinir. Lee, kişisel sanatı Jeet Kune Do’nun en yüksek rütbesini Inosanto’ya bizzat vermiştir. Inosanto’nun geçmişi, ikonik efsaneyle geçirdiği zamanın hem öncesini hem de sonrasını kapsar. Dan Inosanto’nun Japon savaş sanatlarına ilk girişi, henüz küçük bir çocukken II. Dünya Savaşı’ndan dönen amcasından “Çatışma Judosu“ öğrenerek başlamıştı. Babasının Kaliforniya, Stockton çevresindeki Filipinli-Amerikan topluluğu içindeki saygın konumu nedeniyle Inosanto, babasının arkadaş olduğu ve yardım ettiği birçok ustayla birlikte çalışma fırsatını bulmuştu.
Yıllar içinde, onlarca Güneydoğu Asya savaş sanatları ustasıyla çalışmanın yanı sıra Inosanto, Japon Shooto, serbest stil güreş ve Brezilya jiu-jitsu gibi çeşitli boğuşma stillerini de araştırdı. Son yıllarda, öğrencilerinden biri, efsanevi aksiyon yönetmeni ve dövüş koreografı Jeff Imada tarafından düzenlenen bir toplantının ardından Inosanto, Aikido eğitimi almak için Ikazuchi Dojo’dan Haruo Matsuoka ile görüşmeye başladı. Bu özel röportajda Josh Gold, Aikido hakkındaki düşüncelerini duymak ve muazzam savaş sanatları deneyimi bağlamında nerede durduğunu anlamak için sorularını sordu.
Josh Gold (Aikido Jounal): Bugün bize katıldığınız için teşekkür ederiz. Aikido ile ilgili ilk deneyimlerinizden bahsederek başlayabileceğimizi düşündüm.
Dan Inosanto: Benim için zevk, Josh. Aikido ile ilk kez Kenji Tomiki’nin kitabını aldığımda karşılaştım. Kitabı 1963 veya 1964’te gördüm ve hemen satın aldım. Kısa süre sonra Koichi Tohei’nin başka bir kitabını aldım. Her zaman elimden geldiğince tüm savaş sanatlarını öğrenmemi söyleyen bir dürtüye sahip oldum. Bence tüm sanatlar çalışılmalıdır.
Aikido’yu ilk kez ne zaman şahsen gördünüz?
1966 civarında Mito Uyehara liderliğindeki bir gösteriydi. Mito, Black Belt dergisinin kurucusuydu ve Aikido’da 3. dan siyah kuşaktı. Bruce Lee ile oldukça iyi arkadaş olmuştu. Bir gün Mito, Bruce’un LA’daki evine geldi ve Bruce ve bana bir Aikido demosu yaptı. Oldukça iyi ve çok ilginç olduğunu düşündüm. Özellikle kilit ve kontrol tekniklerini beğendim.
Daha sonra Japonya’da Gozo Shioda’nın dojosunu ziyaret ettiniz, değil mi?
Evet. Bu muhtemelen 1989-1991 arasındaydı. Shooto güreşi öğretmenim olan Yorinaga Nakamura ile Japonya’ya gittim. Beni Shioda’nın dojosuna götürdü. Gerçekten keyifli bir ziyaretti. Ondan çok çok etkilendim. Dojosunda yaklaşık iki saat ders izledim. Oldukça zordu çünkü sürekli Japon tarzı (seiza) oturmaya çalışıyordum. Gerçekten canım yanıyordu (gülüyor). Evet, bu benim için gerçekten zordu.
Kim olduğunuzu biliyorlar mıydı?
Evet biliyorlardı. Dojoya girdiğimde, bazı Aikido öğrencilerinin benim bir seminerde ders verdiğim videoyu izlediğini gördüm. Nereden aldıklarını bilmiyorum. Bu internet zamanlarından önceydi; bir şekilde fiziksel bir video kaset bulmaları gerekiyordu. Daha sonra Shioda öğrencilerine, “Sanırım bu adamdan bir şeyler öğrenebilirsiniz” dedi. Çok gururlanmıştım. Japonya gezisindeyken bir seminer vermem planlanmıştı. Çoğunlukla Filipin dövüş sanatlarına odaklanmıştım ama biraz da Jeet Kune Do ekledim. Böylece tüm bu Aikido insanları – Shioda’nın öğrencileri, seminerime geldiler.
“Aikido ukemi sistemini gerçekten seviyorum. Senin gibi insanlar düşerken çok yumuşak ve çok kontrollü görünüyor. Oysa ben bunca yıl etrafta savrulduktan sonra düşme korkusunu geliştirmiştim. Bu yüzden “nasıl düşeceğimi tekrar öğreneceğim” diye düşündüm.”
FMA’dan (Filipino Marital Arts) bahsetmişken, bir keresinde bana öğretmenlerinizden biri olan Floro Villabrille ve Koichi Tohei hakkında bir hikaye anlatmıştınız.
Yılı hatırlamıyorum ama Koichi Tohei bir dizi iyi niyet gösterisi yapmak için Hawaii’ye gitmişti. Bir polis departmanının gösterisinde “bükülemez kolu” ve bazı eklem kilitleme tekniklerini gösterdi. Tabi ki polislerin hiçbiri kolunu bükemedi. Tohei, seyircilerden kolunu bükmeye çalışması için bir gönüllü istedi ve kalabalık gösteriyi izleyen Villabrille’yi sahneye çağırdı. Bu zamana kadar Floro Villabrille, Hawaii’de 44 tam temas sopa dövüşü maçına katılmıştı. Bu yarışmalarda yumruk, tekme, diz, dirsek, atabilir, boğabilir, fırlatabilir ya da sadece sopayla adamı yere serebilirsiniz. Villabrille’in maçlarının çoğu sopa nakavtlarıyla sona erdi. Bazen de pes etme veya kırık bir uzuvla sona ererdi. Oldukça ciddi bir şeydi yani..
Tohei, Villabrille’e bazı teknikler uygulamaya çalıştı ama sanırım o sırada onu fırlatamadı. Tabi ki bu hikayenin Filipinli versiyonu. Bir süre birbirlerini test ettiler ama sonuç bir çeşit beraberlik oldu. Ve sonra Tohei seyirciye “Bu adam ve ben aynı yeteneğe sahibiz, onu atamam.” dedi. Bunun üzerine Villabrille, gerçek bir karşılaşma önerdi. Tohei şöyle cevap verdi: “Hayır, buraya bunun için gelmedim. Aikido’nun amacı bu değil. Aikido’yu tanıtmak için buradayım ve bu benim amacım. Herhangi birinden daha iyi ya da daha kötü olduğumu göstermek için burada değilim.”
Bu ilginç çünkü sonrasında Villabrille özellikle bir karakter dersi olarak bundan çok bahsetti. Villabrille bana o gün Tohei’nin durumu ele alma şeklinden dolayı kendisinden daha iyi bir adam olduğunu söyledi. Daha sonra Tohei, Villabrille’e iyi niyetinden bir bıçak, bir Japon tanto’su hediye etti. Villabrille Hawaii’deyken bana göstermişti. Tohei’ye çok saygı duyuyordu.
Sadece Aikido değil – Bruce Lee bile internette MMA tipi eleştirilerin hedefi olmuştur. Bazıları, “Asla gerçek bir karma dövüş sanatları maçında yer almadı, bu yüzden gerçekten iyi olduğunu söyleyemezsiniz.” diyordu.
Dan Inosanto
Dövüş bıçakları hakkında inanılmaz derin bilgiye ve oldukça geniş bir koleksiyona sahip biri olarak, Japon tantosuna büyük hayranlık duyduğunuzu düşünüyorum.
Tanto, Filipinli punyal ile birlikte en sevdiğim bıçaklardan biridir. Tanto’nun bıçak uzunluğu ve işçiliği mükemmel. Güzel ve çok yönlü bir bıçak. Japon kılıcını çok sevdiği için Filipin dövüş sanatını bir Japon kılıcı ile çalışan birini hatırlıyorum. İlgi çekici olduğunu düşünmüştüm.
Birkaç yıl önce benim öğretmenim Haruo Matsuoka ile kendi Aikido çalışmaya başladınız. Biraz bundan bahseder misiniz?
Sanırım o sırada 75 yaşındaydım ve şunu fark ettim, “Ah adamım, şimdi düşmekten korkuyorum işte.” Aikido’daki düşüşleri her zaman takdir etmiştim. Jeff Imada’dan bir öğretmen bulmama yardım etmesini istedim. Jeff beni Matsuoka Sensei ile tanıştıracak kadar iyiydi ve o zaman yuvarlanma ve düşme becerilerimi yeniden inşa etmeye başladım. Aikido ukemi sistemini gerçekten seviyorum. Senin gibi insanlar düşerken çok yumuşak ve çok kontrollü görünüyor. Oysa ben bunca yıl etrafta savrulduktan sonra düşme korkusunu geliştirmiştim. Bu yüzden “nasıl düşeceğimi tekrar öğreneceğim” diye düşündüm.
Ayrıca Aikido üzerine gerçekten çalışmak istedim çünkü bunu öğrenmenin benim için iyi olacağını düşündüm. Bana gösterdiğiniz kilitler ve kilit akışları (henka-waza / teknik dönüşüm) gerçekten harika. Yıllar boyunca siz ve Matsuoka Sensei ile çalışmaktan çok keyif aldım. O gerçekten harika bir savaş sanatçısı. Salgının yolumuza çıkması çok kötü oldu. Aikido, dört gözle beklediğim bir şey.
Benim için savaş sanatları gerçekten insanları bir araya getirmekle ilgilidir.
Şahsen benim için, Matsuoka Sensei ve Guro Jeff Imada ile haftalık çapraz eğitim seanslarımız, savaş sanatları eğitimimin en önemli noktalarından biri oldu. Sizden bir şeyler öğrenme ve Aikido sanatında neler yapabileceğimi paylaşma fırsatı bulduğum için çok minnettarım ve onur duyuyorum. Matsuoka Sensei’nin de aynı şekilde hissettiğini biliyorum. Size gerçekten bir akıl hocası olarak bakıyor ve sizden çok ilham alıyor.
Çok teşekkür ederim. Çapraz eğitim oturumlarımızdan birlikte keyif aldığınıza sevindim. Bu salgın geçtikten sonra daha fazlasını dört gözle bekliyorum.
Aikido demosunu ilk gördüğünüzde Bruce Lee ile birlikte olduğunu söylemiştiniz. Aikido hakkında ne düşünüyordu?
Yanlış hatırlamıyorsam, sistemin tutuşlarla başa çıkmak için çok iyi olduğunu ve güçlü eklem kilitlerine sahip olduğunu düşündü. Aynı zamanda yumruk ve tekme atan birine karşı iyi olmayacağını düşündü. Düşme tekniklerinin harika olduğunu düşünüyordu. Bruce her zaman araştırdığı sanatların avantajlarını ve dezavantajlarını analiz ederdi. Bir örnek olarak, Kore Karate’sine baktığında, disiplini, tekme becerisini ve yarattığı esnekliği gerçekten sevdiğini hatırlıyorum. Ama sonra stilin zayıf yönleri olarak gördüğü şeyi ana hatlarıyla açıklayacaktı – alt etme yok, boğuşma ve düşme becerisi yok. Bruce bunu o zamanlar bilinen hemen hemen her sanat için yaptı.
Ve bu arada, bir sanatın dezavantajlarının veya zayıflıklarının, değerini azalttığını düşünmüyorum. Her sanatın bir konuda uzmanlaşması gerekir. Örneğin, internette insanların Aikido’yu bir MMA ringinde işe yaramadığı için eleştirdiği bazı şeyler gördüm. Konu bu değil. Çünkü sanata bağlamının dışında bakıyorsun ve ondan tasarlanmadığı bir ortamda performans göstermesini istiyorsun. Bu doğru bir yöntem değil.
Geçen gün Japon savaş sanatlarında çok saygın bir araştırmacıyı dinliyordum. Aikido’nun belirli senaryolarda nefsi müdafaa için oldukça etkili olabileceğine inanıyor. Son günlerde daha sık meydana gelen bir tür isyan veya sivil kargaşanın içinde olduğunuzu hayal edin. A noktasından B noktasına güvenli bir şekilde, bir grup insanın arasından veya kaotik bir ortamda gitmeniz gerekiyorsa, Aikido bunun için harikadır. Aikido, kalabalığın içinde güvenli bir şekilde hareket etmenizi sağlayacak taktik konumlandırma ve durumsal farkındalık becerilerini, MMA’nın yaptığından çok daha uygulabilir biçimde öğretir.
Bu doğru. Bruce Lee, sanatları farklı çevre koşullarında test etmeye çok meraklıydı. Pek çok insanın sanatların farklı bağlamlarda nasıl işlediğini keşfetme konusunda çok tutucu davrandığını düşünürdü. Demek istediğim, kendini savunmayla ilgileniyorsanız, minderin dışındaki ortamlara da bakmanız gerekir, değil mi? Sekiz fit yükseklikte bir yüzme havuzuna atladıysanız, hangi sanat üstündür? Güreş mi boks mu? Merdivenlerden yukarı veya aşağı inmek gibi yanal olarak hareket edecek yeriniz olmayan yerlerde hangi sanat etkilidir? Bir kat merdiveninde itilirseniz veya tekmelenirseniz düşebilirsiniz. Şimdi size bazı düşme becerileri gerekecek. Güneydoğu Asya’da bir pirinç tarlasındaysanız ve dizlerinize kadar su geliyorsa en iyi sanat hangisidir? Ya umumi bir tuvaletteyseniz?
Bruce Lee’nin bana öğrettiği buydu:
araştırırsın, deney yaparsın ve sonra da insanlar için bir şeyler geliştirmek istersin. Nihayetinde elinde çoğu öğrenci için işe yarayacak bir şey olabilir. Çünkü bir birey için işe yarayan şey bir diğeri için işe yaramayabilir.
Bir keresinde Bruce Lee’nin bir minibüste onunla dövüşmenizi istediğini söylemiştiniz sanırım?
Ah evet. Bruce, bir avantaj yaratmak için ayak hareketlerine güvendiğimi biliyordu. Eğitimden bir gün sonra minibüse bindik ve dedi ki “Şu anda denemeye ne dersin? Bunu incelemeliyiz. Olasılıklar neler? “ Hiç ekipmanımız yoktu ve arka koltukta kavga etmeye başladık. Şakacı bir şekilde yumruk atıp tekmeliyorduk. Ve bir aracın içinde tekmelemenin ve diz çökmenin zor olduğunu çabucak anladım. Sağ omzumu kapıya sıkıştırdım ve bu kurtulmak için zor bir pozisyondu. Geri dönemiyordum ve Bruce’un saldırmak için iki serbest kolu vardı. Bense sadece sol yanımla savunabiliyordum.
Çok kaotikti ama çok şey öğrendik. Bir konumu güvenceye almak veya farklı bir konuma gitmek için bir koltuk veya direksiyon simidi kullanabileceğinizi öğrendik. Ve dar bir alanda bir kapının içine doğru ittiğinizde, sıkışmış bir uzvunuz olacağını. Kollarınızdan biri veya bir kol ve bacağınız bir koltuğa veya kapıya sıkıştığında nasıl hareket eder, savunur ve saldırırsınız? Bir araç arkasında savaşma sanatı! (gülüyor).
Yaklaşık 75 yıldır savaş sanatları ile uğraşıyorsunuz ve çok çeşitli sanatları ve sistemleri çalıştınız. Bugünün toplumundaki insanlar için savaş sanatları eğitiminin değeri sizce nedir?
Benim için savaş sanatları gerçekten insanları bir araya getirmekle ilgilidir. Bir ülkenin kültürünü savaş sanatları ile öğreniyorum. Bir Kore sanatı okuduğumda Kore hakkında bir şeyler öğreniyorum. Bir Japon savaş sanatı okuduğumda, Japonların tarihini ve kültürünü öğreniyorum. Diğer insanlar ve diğer kültürler hakkında bilgi edinmek insanları bir araya getirir ve insanlar arasında daha büyük bir anlayış yaratır.
Ve fiziksel bir aktivite olarak – bir sağlık ve esenlik sistemi olarak, hiçbir şey savaş sanatlarını alt edemez. Futbol oynarsanız, pratik yapmak için sınırlı zamanınız vardır. Savaş sanatlarına beş yaşında başlayabilir ve 80, 90, 100 yaşında tabutu kapatana kadar çalışmaya devam edebilirsiniz. Güç, çeviklik, esneklik, farkındalık, hız, net hareket etmek gibi fiziksel özellikleri geliştiren bir eğitim sistemidir. Sonra farkındalık, saygı, alçakgönüllülük, sebat ve şefkat gibi başka nitelikler de inşa eder.
Ve bir de ömür boyu sürecek bir savaş sanatları pratiğinde inanılmaz dinamik bir yapı var. Vücudunuz değiştikçe, uygulamanızı uyarlamanız gerekir ve sistemler bunu eğitimin asla sıkıcı olmayacağı bir şekilde yapmanıza izin verir. Her tür aktivite için bunu söyleyemezsiniz.
Örneğin, ben Brezilya jiu-jitsu pratiği yapıyorum. Bu sanattaki pratiğimi seviyorum. 59 yaşında başladım ve bu salgın yoluma çıkana kadar hiç durmadım. 83’e bastığımda durdu, ancak kısa süre sonra yeniden başlayacak. Ve 70’lerin sonlarına kadar Aikido’ya başlamadım. Çalışmanızı her zaman sizin için anlamlı olacak şekilde değiştirebilirsiniz. Bu arada BJJ eğitmenlerim, Machado’lar, eğitimim konusunda çok anlayışlı ve esnekti.
Eğitimimi zamanla uyarlama ihtiyacım zihnimi ve ruhumu esnek tutuyor. Bu sayede yeni durumlara uyum sağlamaya hazır olduğumu görüyorum.
Bu, sizinle tartışmak istediğim başka bir konuya güzel bir geçiş sağlıyor. Çoğu insan, uyarlanabilme becerisinin tüm savaş sanatçılarının sahip olması gereken bir şey olduğunu söyler. Salgına baktığınızda, tüm savaş sanatları camiası için bu zorluğa veya daha doğrusu bu krize nasıl adapte oldunuz?
İnosanto Akademisi‘ndeki her şeyi yeniden düşünmek zorunda kaldım. Altı fit uzakta durmalı, maske takmalı ve dışarıda olmalıyız. Yani salgın benim için iyi olmadı. Bundan gerçekten hoşlanmadım. Şimdi bir sürü uzun menzilli sopa dövüşü öğretiyorum. Sopaya çok odaklandım. Japon sistemlerinden, Çin sistemlerinden, Kore sistemlerinden, Filipin sistemlerinden ve Hint sistemlerinden öğrendiğim her şeyi öğretmeye başladım. Ayrıca Tayland silahlarından da alıyorum. Farklı silah sistemlerine bu kadar maruz kaldığım için mutluyum. Böylece uzun menzilli silahlara bağlı kalmış olsam da farklı alanlarda gerçekten geniş ve derin bir araştırma yapabiliyorum. Bazı boş el çalışmalarını da yapabiliyoruz. Elleri tuzağa düşürmeyi öğretiyorum ama bunu yaklaşık 6 fit uzunluğunda bir sopa kullanarak yapıyorum. Kolları temsilen kullandığım sopaya teknikleri uyguluyorlar. Wing Chun mankenleri de kullanıyorum, ancak her seferinde mankeni dezenfekte etmeliyiz. Yaratıcı olmaya çalışıyoruz.
Pek çok insan, Aikido’nun kurucusunu bir yenilikçi ve bir bakıma biraz hain ya da kuralları çiğneyen biri olarak görüyor. Çoğu kişi aynı şeyi Bruce Lee için de söylüyor. Bruce, savaş sanatlarındaki yenilikleri nasıl düşünüyordu?
Bruce, farklı savaş sanatları üzerine çok araştırma yaptı. Yenilik yapmak istiyorsanız, zaten orada olanı bilmeniz gerektiğine inanıyordu. Farklı sistemlerin güçlü ve zayıf yönleri nelerdir? Diğer sanatlar işleri nasıl yapar ve neden? Bruce Lee’nin bana öğrettiği buydu; araştırırsın, deney yaparsın ve sonra da insanlar için bir şeyler geliştirmek istersin. Nihayetinde çoğu öğrenci için işe yarayacak bir şey geliştirmek mümkün olabilirdi. Çünkü bir birey için işe yarayan şey bir diğeri için işe yaramayabilir.
Peki Bruce Lee hakkında kısa bir hikaye anlatır mısınız? Belki sizin için unutulmaz bir olay?
Sanırım onunla birlikte yaşadığım en unutulmaz anlardan biri 27. veya 28. yaş günümdü. Bir antrenmanı yeni bitirmiştik ve “hadi biraz daha maç yapalım” dedi ve karaciğerime sağlam bir yumruk attı. Çok hızlı düştüm. Nefes almaya çalışmaktan başka bir şey yapamadım ve Bruce gülmeye başladı. “Ne iğrenç bir mizah anlayışı!” diye düşündüm. Ama sonra acıma değil tüm duruma güldüğünü fark ettim. Her neyse, ben yerde kıvrılmış bir top halindeyken, içeri bir doğum günü pastası getirdi. Ben nefes almaya çalışırken Mutlu Yıllar şarkısını söyledi. Ve bu özellikle unutulmazdı çünkü şarkı söylemenin en önemli yeteneklerinden biri olmadığı ortaya çıktı! (gülüyor).
Bruce hakkında genellikle yanlış anlaşılan veya yanlış anılan bir şey var mı?
Bence Bruce Lee’yi seven tüm insanlar kadar onu kıskanan ya da ondan hoşlanmayan pek çok kişi de var. Bu gerçekten eğlenceli. Herkesi memnun edemezsin. Bu sadece Aikido için değil – Bruce Lee bile internette MMA tipi eleştirilerin hedefi olmuştur. Bazıları, “Asla gerçek bir karma dövüş sanatları maçında yer almadı, bu yüzden yeteneğinin iyi olduğunu söyleyemezsin.” diyorlardı. Yani bunun gibi şeyler.
Bruce Lee bir MMA ringinde nasıl performans gösterir? Ben iyi olacağına inanıyorum, ama asla gerçekten bilemeyeceğiz. Bruce Lee bir bakıma, karma dövüş sanatlarındaki ilk yenilikçilerden biriydi. Tüm sanatlardan teknikler ve taktikler aldı. Birinci Dünya Savaşı’nda avcı pilotunu, hiç jet uçağı düşürmediği için eleştirmeyiz çünkü jetler o dönemde yoktu. Savaş sanatlarında, bilimde, eğitimde veya askeriyede, bizden öncekilere daha fazla saygı göstermeliyiz. Onlar bugün omuzlarının üzerinde durduğumuz devler.
Okurlarımızla paylaşmak istediğiniz son bir tavsiyeniz var mı?
Nazik olun, nazik ve saygılı olun ve olumsuz insanlardan kaçının çünkü onlar gerçekten ruha iyi gelmezler. Mümkün olduğunca sağlıklı beslenin. Bedeninize ve zihninize iyi bakın ve uyum sağlamayı öğrenin. Bu dünyadaki yerinizi bulun ve manevi dünyanızla bağlantı kurun; hangi biçimde olursa olsun.
Kaynak: Aikido Journal – Dan Inosanto: On Bruce Lee and Aikido
Çeviren : Oğuzhan Yılmaz
Oğuzhan Yılmaz
1999’dan beri Aikido çalışıyor. Uzun Ankara yıllarından sonra, soluğu Körfez’de aldı ve şimdi Edremit’de İda Dojo ile savaş sanatları yolculuğuna devam ediyor. Deneyimlerini paylaşma isteği sonunda Boş Ayna Dergi’ye dönüştü. Düşüyor kalkıyor, okuyor yazıyor, gözlemliyor deneyimliyor ve ısrarla paylaşıyor…