Aikido’da kata hakkında konuştuğumda, Aikido çalışmayan kişilerin genellikle kafası karışır. “Karate’de yaptıkları gibi mi acaba?” Çoğu Aikidoka bile, kata’yı yalnızca pratik uygulamaya zıt olarak, biçime veya Saito Sensei’nin solo ya da ikili silah eğitim sekanslarına atıfta bulunan bir terim olarak bilir.
Görünüşe göre Morihei Ueshiba, kata eğitim yöntemini onaylamadı çünkü tekniklerin önceden “statik” olarak düzenlenmesinin, tanrılardan doğrudan ve kendiliğinden aktarıma müdahale ettiğine inanıyordu. Bu nedenle, çoğu Aikido stilinde, önceden düzenlenmiş teknik kata, birincil eğitim yöntemi olarak kullanılmaz. Oysa Kenji Tomiki, kendisinden önceki ustası Jigoro Kano gibi, kata’nın değerli bir öğretim aracı olduğunu hissetmiş ve sistemine dahil etmişti. Bugün, çoğu Tomiki uygulayıcısı size kata’nın, Tomiki Aikido‘nun temel ilkelerini öğretmek için bir partnerle birlikte çalışılan bir dizi teknik olduğunu söyleyebilir.
Aslında, Japonca kata terimi yukarıdakilerin hepsini… ve daha fazlasını kapsar. Donn Draeger, Klasik Bujutsu’ kitabında (s. 56) kata’yı “önceden düzenlenmiş form” olarak tanımlar ve şöyle devam eder; “kata tüm bujutsu dalları için merkezi bir eğitim yöntemi haline gelir … [çünkü] Bujutsu’yu karakterize eden eylemin, uygulayıcılar yaralanmadan veya öldürülmeden çalışılabilmesinin tek yolu budur.” Açıktır ki, Sengoku Jidai (Savaşan Devletler Çağı) sırasında, savaşçının savaş alanında doğrudan spontane bir teknik deneyimlemek için bolca fırsatı vardı. Bu yüzden eğitiminde, bu tür tekniklerin ihtiyaç anında ortaya çıkmasını sağlayacak temel becerileri mükemmelleştirmeye odaklanmayı tercih etti. Bu çalışma, biri “yapan/ yapıcı” (shidachi) ve diğeri “alan/alıcı” (uchidachi) olan iki kişinin katayı sayısız kere tekrar etmesi ile yapıldı.
Savaşçılar açıkça bu tür bir eğitime dayanarak hayatlarını riske atmaya istekliydiler. Belki de tekrar eden kata tekniklerinin, ryu’nun kurucusu tarafından ilahi bir ilhamla yaratıldığına inanılıyordu. Her halükarda kata, ya bireysel bir dövüş dehasının ya da birçok kişinin deneyimlerinin bir birikimi olarak, savaş alanındaki başarıların getirdiği bilgi ve deneyimi içeriyordu. Bir kata sekansındaki her bir teknik (Batılı için kafa karıştırıcı bir şekilde, bazen kata olarak da anılırlar) belirli bir durumsal çalışmayı – belirli bir maai, kamae, saldırı modeli veya silah tekniği – temsil eder. Bu teknik setleri, belirli dersleri vurgulamak için çeşitli şekillerde düzenlenirler ve genellikle giderek daha karmaşık hale gelirler. Böylece savaşçılar, bu makul derecede güvenli, önceden belirlenmiş sekansları kullanarak, savaşta hayatta kalmak için gereken refleksleri, sezgileri ve cesareti geliştirmek için eğitim alabildiler.
Klasik gelenekler barış zamanı yöntemlerine evrildikçe Kata, eğitimin giderek daha önemli hale gelen ruhsal “dönüşümünün” temel bir bileşeni olarak kabul edildi.
“Kata, teknik krizleri, karmaşaları çağrıştıran fiziksel koanlar veya muammalarla doldurulur” (Draeger, Classical Budo, s. 52). Bu bulmacaları çözmek için, eylem yoluyla sezgisel bir öğrenme süreci gerçekleşmelidir ve bu araştırma süreci, ustalık için gerekli olan teknik ve ruhsal gerçekleri yavaş yavaş ortaya çıkarır.
Kata aynı zamanda modern Japon dövüş yöntemlerinin çoğunda var, ancak “sporlaşma” sırasında önemini giderek kaybetme tehlikesi altında.
Hem Judo’nun kurucusu Jigoro Kano hem de öğrencisi Kenji Tomiki, kata eğitiminin randori eğitimiyle yan yana olması gerektiğine inanıyordu; kata laboratuvar, randori veya serbest çalışma ise test alanıdır. Kano, Jujutsu ustaları ile istişare ederek, Judo ilkelerini örnekleyen ve uygulayıcıların ideal koşullar altında tekniği inceleyerek ilkeleri kavramalarını sağlayan bir eğitim türü olarak Kodokan katalarını geliştirdi.
Kodokan kata’da, “tüm teknikler, [maksimum verimlilik] prensibine göre enerjiden tasarruf etmek için kılavuz görevi görür.” (Otaki and Draeger, Judo: Formal Techniques, sf. 27).
Tomiki kurguladığı kata çalışması ile kendi Aikido’sunun ilkelerini de somutlaştırmayı amaçlamıştır. Ancak genellikle uygulayıcılardan birinin tekniğin mekaniğine aşina olduğu ve randori ile deneyim kazandığı judodan farklı olarak, Tomiki Aikido’da kata, tekniğe giriş görevi görür. Böylece bu temel kata, her bireyin ilkelerin özünü kavrayabileceği ve bunları randori’de karşılaşılan çeşitli durumlara uyarlamayı öğrenebileceği bir tür ideal taslak sağlar. Ancak Tomiki Sensei, sanatının “Spor Aikido” haline gelmesinden endişeliydi. Bir denge kurmak ve tekniklerin incelenmesinde bir çerçeve sağlayabilmek adına ortağı Hideo Ohba ile birlikte Ueshiba Sensei’den ders aldılar. Birlikte altı koryu no kata veya klasik kata olarak bilinen kata’ları kurguladılar. Bu kataların her biri yirmi beş ila elli arasında teknik içerir. Bu teknikler ise serbest olarak uygulandığında güvenli olmayabilecek saldırıları ve cevapları kullanarak farklı durumları ele alır. Bu şekilde sağlanan kelime dağarcığı diğer stiller tarafından uygulanan Aikido’dan biraz farklıdır ve Tomiki’nin ve Ohba’nın dehası sayesinde kata eğitim formatının faydalarını da içerir.
Bununla birlikte, kata eğitimine katılanların O-Sensei’nin kesinlikle haklı olduğunu akılda tutmaları çok önemlidir. Kata veya formun tüm amacı, nihayetinde onu aşabilmektir; Shu, Ha, Ri (formu koru, formu kır ve formu terk et). Form içinde yoğun bir eğitim ancak ilk adımdır. Herhangi bir dövüş sanatında ya da herhangi bir şekilde kata pratiği yaptığımızda, ustalarımızın bize bıraktığı bir mirasın parçası oluruz. Formdan kurtulmanın yolunu gösteren ipuçları, formların içinde gömülüdür. Bizim görevimiz onları bulmaktır.
Yazar Hakkında:
Diane Skoss, 1996 yılında Koryu Books’u kurmuştur ve Koryu.com’un yaratıcısıdır. 1987’de Tokyo’ya taşınmadan önce, Kütüphane Bilimi Yüksek Lisansı ve İngilizce Yüksek Lisansı yaptı. 1990’dan başlayarak altı yıl boyunca Aiki News / Aikido Journal’ın Genel Yayın Yönetmeni olarak görev yaptı ve 1990-1996 yılları arasında Aiki News tarafından yayınlanan kitapların çoğunun yapımından sorumluydu. 1997’nin sonlarında, kocasıyla birlikte bir dojo kurmak üzere ABD’ye geri döndü. Kendi eğitimi 1982’de Indiana Üniversitesi’nde Tomiki Aikido ile başladı ve şu anda 4. dan Jiyushinkai ve 4. dan JAA’ya sahip. 1990 yılında All-Japan Jukendo Federation eğitmeni Wakimoto Yasuharu, hanshi 8. dan ile jukendo (süngü) ve tankendo (kısa kılıç) eğitimine başladı. Şu anda jukendo’da 5.dan ve tankendo’da 3.dan. 1991 yılında menkyo kaiden Phil Relnick ile Shinto Muso-ryu Jo eğitimine başladı. Okuiri-sho ile ödüllendirildi ve ayrıca Zen Nihon Kendo Renmei Jodo 3. dan ve ABD Jodo Federasyonu’nda 2. dan sahibidir. 1993 yılında Soke Nitta Suzuyo ile Toda-ha Buko-ryu’ya katıldı ve okuden lisansına sahip oldu. Ayrıca atarashii naginata ve judo eğitimi aldı.
Buradan daha fazlasını öğrenebilirsiniz.
Kaynak: Kata Training and Aikido, Aikido Journal
Çeviri : Oğuzhan Yılmaz
2 Yorum
Yusuf aslan
Okuduğumda göre kata veya form Aikido ki katadan başka kata duymadım belki de var bizler bilmiyoruz var bizimle paylaşır mısınız
Oğuzhan Yılmaz
Yazıda da söylediği gibi çok kafa karıştırıcı bir konu bu. Aslında Aikido çalışırken yapılan herşey bir çeşit kata. Örneğin Shomenuchi İriminage (ya da aklınıza gelen herhangi biri) bir kişinin (nage) diğer kişiye (uke) yaptığı bir teknik değil; aksine iki kişinin birlikte uyguladığı bir “kata”. Böyle baktığınız zaman Aikido çalışmasının derinliği ortaya çıkıyor.
Kata fikrine biraz daha derinden bakmak için “O-Sensei Jujutsu İlhamı: Kenji Tomiki’den Bir Mektup” adlı yazıya da göz atmanızı tavsiye ederim.