Aikido çalışan ve eğitmenlik yapan biri olarak, yıllar içinde geliştirdiğim alışkanlıklarda birisi, sorulara verdiğim cevapları gözden geçirmek oldu. Biz eğitmenler çoğunlukla kendi hocalarımızdan duyduğumuz cevapları tekrar ederiz ve gerisine pek de kafa yormayız. Ama bu cevaplar bazen eksik ya da zamanla değişmiş olabilirler. Bir soruya cevap verirken, kendi cevabını 3. bir kişiymiş gibi duymak ve sonra acaba ben ne diyorum ya da bunun daha fazlası var mıdır diye merak etmek ve üzerine araştırmaya, denemeye girişmek geliştirilebilen bir beceri olsa gerek.
Sık sorulan sorulan listesinde başı çekenlenden bir tanesi Aikido ısınmaları üzerinedir. Özellikle aktif spor yapan ya da dövüş sporları ile uğraşan insanlar için Aikido ısınmaları her zaman eksik ya da yetersiz görünür. Haksız da sayılmazlar. Belki de burada eksik birşey var ve biz Aikido öğrencileri olarak bunu görmezden geliyoruz. Hatta bazen ısınmalarda bazı hareketleri neden yaptığımıza dair bir fikrimiz bile olmayabiliyor.
İşte bu cevap arayışlarından biri, 24 yıldır hocam olan Ayhan Kaya Sensei’nin gönderdiği bir video sayesinde şekil aldı ve beni Makkō Hō egzersizlerine götürdü. Görünen o ki Aikido ısınmalarında kullanılan çoğu egzersizin kaynağı burası. Birden çok metinde Morihei Ueshiba’nın da uyguladığı egzersiz yöntemi olduğundan bahsediliyor. Budo Japan tarafından yayınlanan videoda Makkō Hō egzersiz sisteminin yaratıcısı olan Wataru Nagai ve Ueshiba Sensei’nin 1950’lerin sonlarında tanıştıklarını ve hemen arkasından Ueshiba Sensei’nin bu egzersizleri kendi çalışmasına dahil ettiğinden bahsediliyor. Dolayısıyla biz de videoda göreceğiniz 4 temel pozisyonu yıllardır Aikido ısınmalarımızda uyguluyoruz.
Makkō Hō, basitçe bedende Ki akışını iyileştirmek için belirli esneme hareketleriyle, enerji meridyenlerini sakinleştirmeyi ve dengelemeyi sağlayan bir kendi kendini iyileştirme tekniği olarak anılıyor. Temelini, Shiatsu ustası Shizuto Masunaga tarafından geliştirilmiş 12 temel meridyen üzerine kurulu olan Zen Shiatsu sisteminden alıyor. Kurucusu ise, babası bir budist rahipken, kendisi tamamen çalışmaya ve para kazanmaya odaklı bir hayat yaşayan Wataru Nagai (1889-1963). Kendisi kırklı yaşlarında aşırı çalışmaktan kaynaklanan yıpranma ile geçirdiği beyin kanaması ve kısmi felç sonrasında, eski metinler üzerine çalışmaya başlamış. Kendini iyileştirme çabalarının sonucu ise 4 – bazı kaynaklara göre 6- temel egzersizden oluşan Makkō Hō çalışması olmuş.
Makkō Hō üzerine araştırdıkça, gördüm ki farklı kaynaklarda farklı egzersizler aynı prensipleri kullanarak eklenmiş ya da değiştirilmiş. Sanıyorum Ueshiba Sensei de benzer bir şey yapmış ve bu 4 temel egzersiz ile kendi çalışmasını genişletmiş. Egzersizleri Çin Tıbbı üzerinden açıklayan bir kaynak 6 farklı egzersiz öneriyor. Başka bir tanesinde ise egzersizlerde bir iki değişiklik daha var ki bu değişiklikler de bizim ısınmalarımızın bir parçası olmuş. Bu kaynaklardan ilki şöyle diyor:
Makkō Hō egzersizlerine, Dan Tien (Hara) içindeki Qi’yi (Ki) merkezlemeye odaklanırken, rahat ve düzenli nefes alarak kendinizi topraklayarak başlayın. Egzersiz boyunca merkezlenmeye devam edin. Nefes verirken esnemelere yerleşmeniz ve hiçbir şeyi zorlamamanız önemlidir. Meridyen yolu boyunca hissettiğiniz gerginliğin (fazlalık veya eksiklikten kaynaklanan) farkında olarak nefes alırken her esnemede bir süre kalın. Kendinizi rahatsız olduğunuz pozisyonlara zorlamayın – amaç acı değil, gerginliği bırakmaktır. Qigong egzersizlerinde olduğu gibi, Makko Ho’da da vurgu fiziksel esneme üzerine değil, Qi’yi (Ki) açmak ve harekete geçirmek üzerinedir. Bu nedenle nefes alıp vermeye odaklanmanız ve her esneme sırasında içinizde meydana gelen değişikliklerin farkında olmanız hayati önem taşır – buna fiziksel, duygusal ve bilinç (Beden, Zihin, Ruh) dahildir.
Elbette bunları okurken düşünmeden edemiyorum. Çoğu zaman derslerden önce ısınmaya ayrılan sürenin, konuşarak ve neredeyse başlangıç seviyesi bile diyemeyeceğimiz bir açma germe egzersizleri serisi uygulayarak geçirildiğini görüyorum. Çoğunlukla bir an önce tekniklere ulaşmak için hızlıca geçiştirilen bir süre oluyor ısınma aşaması. Ancak görünen o ki gözden kaçırdığımız şey bir ısınmadan çok daha fazlası. Bedensel enerjiyi canlandırmayı ve dengelemeyi sağlaması bir tarafa, Aikido öğrencisinin sahip olması gereken birçok beceriyi geliştiriyor. Doğru şekilde odaklanma, nefesin doğru kullanımı, bedensel farkındalık, zihnin sağlıklı biçimde sürece dahil olması gibi.
Henüz ısınmadayken zihin ve beden arasında, bu güçlü olması gereken bağı pratik etmediğimizde, teknik çalışırken de sadece bir takım kalıp hareketleri tekrar etmiş oluyoruz. Keza zihnimizi, nefesimizi ve bedenimizi (başka bir değişle Ki akışını) tekniğin içinde nasıl kullanacağımızı bilmiyoruz. Dolayısıyla bir şeyler öğreniyoruz. Ama gerçekten tekniğin her şart altında işe yaramasını sağlayacak olan prensiplerden yoksun kalıyoruz.
Ueshiba Sensei ünlü sözlerinden birinde; ¨ben size ayaklarınızı değil, zihninizi nasıl hareket ettireceğinizi öğretiyorum¨ der. Dolayısıyla Aikido tekniği olarak çalıştığımız herşey, aslında derste göründükleri haliyle uygulamaya yönelik teknikler değiller. Onlar sadece prensiplerin zihne ve bedene yerleşmesini sağlayan egzersizlerden oluşuyorlar. Başka bir deyişle; eğer bu prensipleri mindere adımımızı attığımız ilk andan son ana kadar, ısınmasından teknik çalışmasına kadar uygulamazsak, dojoda istediğimiz kadar iyi iriminage, kotegaeshi (karakteristik Aikido teknikleri) yapalım, yıllarca sadece ip atlayan, tek başına kum torbasını döven ve ringde herkesi yenebileceğini sanan bir boksörden farkımız kalmıyor. Bilgi parçacıkları doğru olsalar da bir araya gelmedikleri sürece sanata dönüşemiyorlar.
Not: Makkō Hō egzersizleri üzerine biraz daha araştırma yapmak isterseniz YouTube Sensei’yi ziyaret etmenizi ve saygılarınızı sunmanızı tavsiye ederim. Bolca video bulabilirsiniz. Mesela YouTube Sensei’nin öğrencilerinden biri şu güzel videoyu hazırlamış: Makko-Ho: Full sequence with transitions
devam edecek…
Oğuzhan Yılmaz
10 Aralık 2023
Kapak Fotoğrafı: Marco Hovnanian
Ayhan Kaya Sensei – İda Dojo Edremit Semineri – 3 Haziran 2022. y
2 Yorum
Figen
Meridyen Egzersizleri – Makko Ho farkını araştırırken denk geldiğim şu makale benim için bazı şeylerin netleşmesini sağlamıştı. http://www.shiatsumilanoeditore.it/english-articles/keiraku-taiso-and-makkoho/
Makko-Ho 4 temel hareket ve Masunaga bunları 6’ya çıkarıyor ve “meridyenleri germe/esnetme/çalıştırma vb” gibi anlamlara gelen bir tabir kullanıyor. Aslında 50 küsur hareketi var hepsini anlattığı bir kitabı da var. Temel olarak aldığı bu 6 tanesi, 12 meridyen çiftine yönelik 6 hareket. Daha fazla bilgi için bu yazıyı okuduğum websitesine mail atmıştım ancak geri dönüş olmadı. Belki asıl yazar Mami Kawa’ya ulaşmayı denemek daha doğru olur.
Oğuzhan Yılmaz
Figen selamlar,
Teşekkür ederim kaynak için. Gerçekten kayda değer bilgiler var. Aslında bu makale üzerinden bu konuyu biraz daha incelemeyi istiyordum. Hatta Shiatsu da konu başlıklarından biri. Keza Aikido ile Shiatsu arasında da bir takım temaslar olmuş.
Ayrıca aramızda pek çok insanın kendi pratiğini geliştirmek için böyle bir desteğe ihtiyaç duyacağını düşünüyorum. Keza eskiler konuya çok daha bütüncül bir bakışla yaklaşarak çalışmışlar. Pratikleri güçlendirmek için şifa yöntemleri konusuna bir el atabiliriz.
Makalenin yazarına ulaşmayı deneyeceğim. İletişim kurarsak çevirisi yapabiliriz.
Tekrar teşekkürler