Lojong dahil bütün zihin egzersizlerinin temelinde duygu ve düşünce durumunu yönetebilmek için bir düşünceyi merkeze, odağa almak yatar. Odağa aldığımız kavramlar tohumdur. Tohumları ekerek kendimize unutmak istemediklerimizi hatırlatırız. Sloganlar bize odak olur; böylelikle kendimize hatırlattıklarımız, zihnimizin muhakeme özelliğini arttıran tohumlara dönüşür. Zihnimize ektiğimiz bu tohumlardan düşünce seçimlerimizde sevgiye şefkate yöneliyor oluşumuz filizlenir.
2. Slogan: “Tüm deneyimlerinizin rüya olduğunu bilin”
Burada deneyimler denilen duygu ve düşüncelerimizdir. Duygu ve düşüncelerimiz eylemlerimizi oluşturur. Eylemlerimizin doğurduğu sonuçların bize yansıması da deneyimlerimizdir. Tüm deneyimlerimiz gelip geçicidir. Kişi, deneyimlerinin gelip geçiciliğine uyanırsa içinde bulunduğu duruma tutunmaz hale gelir. Sebep ortadan kalkarsa, sonuç da ortadan kalkar. Diğer duygu ve düşüncelerin yerine sloganlar üzerinden sorgulamalarınızı, çıkarımlarınızı koyduğunuzda odağınızı değerlerinize getirmiş olursunuz. Öfke, hüzün, kaygı vb da geçicidir. Bu duyguları yok etmeye çalışmayın. Sadece geçici olduğu bilinciyle izleyin ve slogan üzerine düşünün.
Pratik Önerisi I
Bir konu üzerinde çok fazla durduğunuzda; önemli saydığınız bir meseleyi ele alın. 3 yıl sonra bu mesele ile ilgili ne düşünürdünüz? Bunun üzerine düşünmeye zaman ayırın. Peki 5 yıl sonrasında ne düşünürdünüz? 10 yıl sonra ne düşünürdünüz? 20 yıl sonra? 30 yıl sonra? 50 yıl sonra? 100 yıl sonra? 150 yıl sonra aynı meselenin önemini değerlendirin. Siz yaşamadığınız zamanlarda o konunun önemi ne olabilir? Bu konuda düşünün. [1]
Bodhichitta
Lojong sloganlarının tamamı sevgi dolu nezaket veya bodhichitta ile ilgilidir. Bodhi; aydınlanma, awareness, enlightment, zihin, kalp ve şefkat birlikteliği, chit; zihin anlamına gelir. Bodhichitta; Buddhahood, aydınlanmışlık, uyanmış kalp anlamına gelir.
Soyut olan şeyler; acı, haz, sıcaklık, soğukluk, hafıza vb, geçicidir. Tibet kültüründe zihin de soyuttur. [2] Soyut kavramlara yaklaşımımız oyuncu, değişken ve esnek olduğunda aslında rüya dediğimiz deneyimlerin doğasına uyumlu şekilde hareket edebiliriz. Mizahi yaklaşımlar değişken durumlara adaptasyonumuzu sağlar. Zihninizle baş edemediğiniz zamanlarda oyuncu olduğunuzu hatırlarsanız oyunun keyfini çıkarırsınız. Bu durum 1. sloganda yer alan hatırlatmalardan birini de hatırlatır: Kendini bu kadar çok önemseme. Tam tersi kendini önemsememek de gizli egodur. Kendini önemsemediğini söyleyen, hiçe sayan kişinin; kendisi önemli olduğu halde önemsemediği düşüncesiyle hareket ettiğinden, bu tavrında egosu gizlidir.[2][1]
Lojong sloganları, nasıl daha aklı başında ve başkalarına karşı daha etkili bir şefkatle yaşayabileceğimizle ilgilidir. Ancak zihin eğitiminin veya göreceli bodhichitta’nın pratik uygulamasına hemen başlamazlar. Bunun yerine mutlak bodhichitta ve bodhisattva faaliyetinin temeli olarak boşluğun önemi ile başlarlar. 2-6 numaralı sloganların odak noktası budur.
Slogan pratiğinde geliştirilen yardımseverlik, iyiliğin başka bir biçimi değildir. İyi işler yapmak esastır; Bodhisattva savaşçısının yolu sadece konuşmaktan değil eylemden geçer. Erdemi geliştirmek önemlidir ama yeterli değildir. Girişimlerimiz erdem, katı ve çarpık hale gelebilir. İyilik faaliyetini başkalarına yardım etme kisvesi altında kendini yüceltmenin bir yöntemi olarak kullanacak kadar ileri gidebiliriz. İyilik yapma çabalarımız çarpıtılmasa bile doğru olanı yapmaya çalışmak yıpratıcı olabilir. Bu bir mücadeledir. Nazik olmak için çabalamak yerine, gerçek iyilik eylemlerinin mücadelesiz olduğunu görürüz. Dolayısıyla geri kalan sloganlar üzerinde çalışırken, en başta oluşturulan nihai bodhichitta’nın temelini gözden kaçırmamak önemlidir.
Pratik Önerisi II
Günlük hayatınızda, elinizi kullandığınızda kuvvetli veya hafif dokunuş deneyimlerinizi yoğun bir dikkatle inceleyin. Yavaşça tüm detaylarıyla gözlemlemeye çalışın. Sevgi dolu nezaketin geliştirilmesinde, doğru olanı yapmaya çalışmak bir mücadele olabilir; bu mücadelenin içinde bir anlık ferahlık keşfetmek mümkün mü?
Eğer amacımız hayatımıza karşı uyanık olmaksa, neden tüm dharma’ları rüya olarak görmek isteyelim ki? Bu bir çelişki değil mi?
Sloganlarla çalışmak istiyorsak gerçekliğimizin biraz daha değişken olmasına izin vermeliyiz. Bu slogan, dünyamızı sağlam ve güvenilir kılma arzumuza meydan okuyor: sağlam nesneler, sağlam benlik, sağlam görüşler, sağlam ideolojiler, sağlam görüşler, sağlam ilişkiler, sağlam her şey!
Kendimizi ve dünyamızı çok ciddiye alıyoruz. Her şey o kadar gerçek görünüyor ki, o kadar yoğun ve renkli, hatta bunaltıcı ama aynı zamanda tutunmaya çalıştığımız her şey elimizden kayıp gidiyor. Aynı zamanda hiçbir şey istediğimiz gibi görünmüyor. Asıl yanılgı, kendimizi ve etrafımızdaki dünyayı rüya gibi sanma alışkanlığımızdır.
Yani sloganlarla çalışmanın başlangıç noktası, her şeyi sağlam yapma arzumuz. Bir an için bile olsa bu özel plan üzerinde hafiflediğimizde zihnimiz biraz açılır ve rahatlar. Ve açıklık ne kadar fazlaysa, slogan uygulaması katı ve ahlakçı olmaktan ziyade o kadar yumuşak ve doğal hale gelir.
Pratik Önerisi III
Düşünceler, duygular, deneyimler ve dramalar gelip giderken, deneyin bunları şeylerin gidişatına ilişkin katı yorumunuza hangi noktada uygun hale getirdiğinizin farkına varmak. Tutma ve katılaştırma ile serbest bırakma ve açma arasındaki karşıtlığa dikkat edin. [3]
Zihnimizde yer alabilecek düşünceleri seçmek konusunda yetkimiz var. Eyleme dönüşecek olan düşüncelerimizi sevgiye ve şefkate yöneltmeyi seçme egzersizleri yaparak zihnimizi eğitebiliyoruz. Bu egzersizlerden birini yapmaya niyetlendiyseniz, zihninizi yoğunlaştırabileceğiniz bir çok konu varken, zihninizde yer alması için bu düşüncelere alan açmayı seçtiğiniz için sizi kutlarım.
Sevgilerimle,
Sevgi
[1] Damla Dönmez, Lojong-2: Tüm Deneyimlerin Rüya Olduğunu Bil YouTube Videosu
[2] Bora Ercan- Lojong Zihin Eğitiminin Yedi Kuralı Atölyesi Notları- 30.01.2021
[3] Judith L. Lief, Working with the Slogans of Atisha, A practical guide to leading a compassionate life, 2021
